สารบัญเนื้อหา
การรักษาสุขภาพช่องปากให้เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญสำหรับรอยยิ้มที่สวยงามและความเป็นอยู่ที่ดีโดยรวม การขูดหินปูนเป็นขั้นตอนทางทันตกรรมระดับมืออาชีพที่ออกแบบมาเพื่อขจัดคราบพลัคและคราบหินปูนที่สะสมอยู่ ช่วยให้สุขภาพฟันและเหงือกแข็งแรงขึ้น ในคู่มือที่ครอบคลุมนี้ เราจะเจาะลึกรายละเอียดของการขูดหินปูน ตลอดจนขั้นตอน ประโยชน์ และเคล็ดลับการดูแลหลังการที่จำเป็น
ผ่าตัดขากรรไกร
ผ่าตัดขากรรไกร ในทางทันตกรรมก็มีเช่นกัน ซึ่งจะเป็นการช่วยแก้ไขความผิดปกติของกระดูกขากรรไกร และจัดแนวขากรรไกรและฟันใหม่เพื่อปรับปรุงวิธีการทำงานของฟันและตำแหน่งฟันให้อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ช่วยปรับปรุงรูปลักษณ์ใบหน้าและการทำงานของฟันให้กลับมาเป็นปกติ เพราะในบางครั้งการจัดฟันเพียงอย่างเดียวอาจจะไม่สามารถทำให้ฟันของคนไข้อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมได้นั้นเอง
การผ่าตัดขากรรไกร ทางทันตกรรม ทำอย่างไร ?
ในการรักษาทางทันตกรรมด้วยการผ่าตัดขากรรไกรเป็นกระบวนการที่ต้องทำโดยทันตแพทย์ศัลยกรรมช่องปากหรือเฉพาะด้านการผ่าตัดขากรรไกร โดยส่วนใหญ่จะเป็นการผ่าตัดขากรรไกรออร์โธดอนติก หรือการผ่าตัดขากรรไกรร่วมกับการจัดฟัน (Orthognathic surgery) กระบวนการนี้มุ่งเน้นไปที่การปรับรูปลักษณ์และตำแหน่งของขากรรไกรและส่วนโครงสร้างที่มีผลต่อฟันทั้งหมด เพื่อปรับปรุงความสมดุลและการทำงานของฟันที่จะไปเกี่ยวข้องกับระบบทางเดินอาหารและการหายใจด้วย
ทำให้การผ่าตัดขากรรไกรจะต้องเป็นทันตแพทย์ผ่าตัดช่องปากและขากรรไกรเท่านั้นที่จะสามารถทำการรักษาได้ อย่างที่บอกส่วนใหญ่คนไข้ที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดขากรรไกรจำเป็นจะต้องมีการจัดฟันร่วมด้วย เพื่อให้ฟันอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องทำให้การทำงานจองฟันกลับมาเป็นปกติ โดยมีขั้นตอนทั่วไปของการผ่าตัดขากรรไกรมีดังนี้
ขั้นตอนการผ่าตัดขากรรไกร ทางทันตกรรม
การประเมินและวางแผน
ทันตแพทย์ที่เกี่ยวข้องอย่างทันตแพทย์จัดฟันจะประเมินเป็นอันดับแรกว่าคนไข้จะต้องทำการรักษาด้วยการผ่าตัดขากรรไกรหรือไม่ หากต้องผ่าตัดจะให้ทันตแพทย์ผ่าตัดช่องปากและขากรรไกรทำการตรวจร่างกายและระบบทางเดินอาหารและการหายใจของคนไข้ เพื่อประเมินสภาพทั่วไปและหาปัญหาที่เกี่ยวข้อง จากนั้นจะวางแผนการผ่าตัดขากรรไกรที่เหมาะสมสำหรับคนไข้ร่วมกับทันตแพทย์จัดฟัน
การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัด
ก่อนที่จะเริ่มทำการผ่าตัดจะต้องมีการทำงานเตรียมตัว เช่น การสอบถามประวัติการแพ้ยา การรักษาโรคประจำตัว การเตรียมอุปกรณ์ที่จำเป็น และการปรับแต่งแผนอาหารและงดการดื่มสุราก่อนที่จะผ่าตัดเป็นเวลา 2-3 วัน
การผ่าตัด
ทันตแพทย์จะดำเนินการผ่าตัดขากรรไกรตามแผนการรักษาที่ได้วางไว้ กระบวนการนี้อาจใช้เวลานานขึ้นตามความซับซ้อนของกระบวนการและสภาพของคนไข้
การฟื้นตัวหลังการผ่าตัด
หลังจากการผ่าตัด คนไข้จะต้องใช้เวลาฟื้นตัวโดยประมาณ 1-2 อาทิตย์ โดยอาจมีการให้ยาและการดูแลอย่างใกล้ชิดเพื่อช่วยบรรเทาอาการปวดและประสิทธิภาพของการฟื้นตัว และจะมีการนัดหมายเพื่อติดตามผลเป็นระยะ โดยอาจจะมีการจัดฟันต่อหลังผ่าตัดเรียบร้อยสำหรับคนไข้ที่ต้องผ่าตัดขากรรไกรก่อนจัดฟัน
ทำความรู้จักการ ผ่าตัดขากรรไกร ในทางทันตกรรมคืออะไร ?
หลาย ๆ คนคิดว่าการผ่าตัดขากรรไกรน่าจะเป็นการศัลยกรรมเพื่อความงามที่อยู่ในคลินิกศัลยกรรมหรือในโรงพยาบาลเท่านั้น แต่จริง ๆ แล้วผ่าตัดขากรรไกรส่วนใหญ่ก็เกิดขึ้นที่คลินิกทันตกรรมเช่นกัน ซึ่งจะเป็นการทำงานรวมกับทันตแพทย์ผ่าตัดช่องปากและขากรรไกรและทันตแพทย์จัดฟันในการรักษาและแก้ไขความผิดปกติของกระดูกขากรรไกร เพื่อจัดเรียงตำแหน่งของกระดูกขากรรไกรและฟันให้อยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องนั้นเอง
ทำให้การผ่าตัดขากรรไกรเป็นเรื่องใหญ่มากเพราะเป็นการรักษาที่ไม่ใช่เพื่อความสวยงามเพียงอย่างเดียว และยังช่วยรักษาการสบฟันรุนแรง การปิดปากไม่สนิท คนไข้ที่มีปัญหาการกลืนหรือพูดลำบากที่เกิดจากขากรรไกรอยู่ในตำแหน่งที่ไม่ถูกต้อง ซึ่งจะช่วยลดปัญหาสุขภาพช่องมากที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้มากมาย และทำให้คนไข้มีรอยยิ้มที่สวยงาม และรูปหน้าที่สมดุลมากยิ่งขึ้น
ประเภทของการผ่าตัดขากรรไกรทางทันตกรรม
ผ่าตัดขากรรไกรทางทันตกรรมจะมีอยู่ 3 แบบด้วยกัน ซึ่งแต่ละแบบจะมีการผ่าตัดในตำแหน่งที่ต่างกันไปตามปัญหา ไม่ว่าจะเป็นการสบฟันผิดปกติอย่างรุนแรง การสบฟันผิดปกติระหว่างฟัน กราม และกล้ามเนื้อใบหน้า การกัดที่ผิดพลาด และอื่น ๆ มากมาย โดยประเภทของการผ่าตัดขากรรไกรทางทันตกรรมมีดังนี้
Maxillary Osteotomy
การผ่าตัดกระดูกขากรรไกรบน เป็นขั้นตอนการผ่าตัดที่จะเปลี่ยนตำแหน่งของขากรรไกรบน เพื่อแก้ไขการกัดของฟันข้างหน้าหรือฟันเปิด โดยมีการนำกระดูกออกจากขากรรไกรบนและจัดตำแหน่งใหม่ ขยายให้ยาวขึ้น หรือตัดให้สั้นลงตามแผนการรักษา
Mandibular Osteotomy
การผ่าตัดกระดูกขากรรไกรล่าง ใช้รักษาคนไข้ที่มีใบหน้าไม่สมมาตรอย่างรุนแรง ซึ่งการจัดฟันอย่างเดียวไม่สามารถรักษาได้ การผ่าตัดขากรรไกรรูปแบบนี้ช่วยผู้ที่มีอาการผิดปกติ 3 อาหารคือปัญหาเกี่ยวกับการพูดหรือการกลืน ความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร (TMJ) หยุดหายใจขณะหลับ หรือความบกพร่องบนใบหน้าที่สังเกตได้ตั้งแต่แรกเกิด
Maxillo-Mandibular Orthognathic Surgery
การผ่าตัดกระดูกขากรรไกรบนและล่าง หรือการผ่าตัด 2 ชั้น ในบางกรณีคนไข้อาจประสบปัญหาการสบฟันผิดปกติระดับ 2 และ 3 พร้อมกัน ดังนั้นอาจจะมีการทำการผ่าตัดขากรรไกรล่าง และผ่าตัดขากรรไกรล่างอีกครั้ง หรืออาจจะมีการผ่าตัดกระดูกขากรรไกรทั้งบนและล่าง
ข้อควรปฏิบัติหลังจากผ่าตัดขากรรไกรที่คนไข้จะต้องเตรียมตัวให้พร้อม
การผ่าตัดขากรรไกรจะใช้ระยะเวลาการพักฟื้นของการผ่าตัดขากรรไกรใน 2-3 วันแรก สัปดาห์ และเดือนแรกที่คนไข้ควรรู้ ในช่วงสัปดาห์แรกคาดว่าจะมีอาการบวมและไม่สบายตัวเนื่องจากกรามเพิ่งได้รับการผ่าตัดใหญ่ โดยทันตแพทย์จะให้ยาลดความเจ็บปวด ให้คุณนอนศีรษะให้ตั้งตรงให้มากที่สุด
ในสองสามสัปดาห์แรก ทันตแพทย์ช่องปากจะสั่งจ่ายต่าง ๆ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ ลดความเจ็บปวด หรือเสริมอาหารสำหรับคนไข้บางคนที่จำเป็น และสั่งในคนไข้รับประทานอาหารอ่อนที่ไม่ใช้แรงในการเคี้ยวและกลืนได้ง่ายเป็นเวลา 4 สัปดาห์หลังการผ่าตัด
หลังจากผ่านไปประมาณ 1 ถึง 2 เดือนหลังการผ่าตัดขากรรไกร คนไข้สามารถรับประทานอาการที่เคี้ยวในระดับปานกลางได้ ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อกรามให้แข็งแรงขึ้น แต่ควรลดการเคี้ยวเป็นเวลานานให้เหลือน้อยที่สุด และงดการออกกำลังกายหนัก ๆ หรืองดเล่นกีฬาไปก่อน ควรใช้เฝือกปากแบบพิเศษเสมอและสม่ำเสมอในช่วง 2 ถึง 4 เดือนแรก เพื่อให้ขากรรไกรฟื้นตัวได้ดีที่สุด
ประโยชน์การผ่าตัดขากรรไกรทางทันตกรรม
การผ่าตัดขากรรไกรทางทันตกรรมมีประโยชน์มากมายที่ช่วยรักษาปัญหาขากรรไกรผิดปกติ การสบฟัน และอื่น ๆ ที่เราได้กล่าวไปเมื่อข้างต้น การผ่าตัดแก้ไขขากรรไกรจะเคลื่อนที่และจัดตำแหน่งฟันและขากรรไกรให้อยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องเพื่อมีสุขภาพช่องปากที่ดียิ่งขึ้น ดังนี้
- ช่วยให้และปรับปรุงการทำงานของฟันและขากรรไกรในการใช้งาน ไม่ว่าจะเป็น การเคี้ยว การพูด และการหายใจได้ดีขึ้นเหมือนคนปกติทั่วไป
- ใช้เพื่อรักษาอาการกัดและการทำงานของกรามที่ช่วยแก้ปัญหาการสบผิดปกติของการกัดฟันล่างและฟันล่างที่มีการสบฟันรุนแรงที่ไม่สามารถรักษาด้วยการจัดฟันเพียงอย่างเดียวได้
- ทำให้ใบหน้าดูสวยงามขึ้นเพราะส่วนใหญ่คนไข้ที่มีปัญหาทางทันตกรรมที่ต้องผ่าตัดขากรรไกรมักจะมีคางยื่น ใบหน้าเบี้ยว ฟันที่เรียงตัวผิดปกติจะได้รับการรักษาให้อยู่ในตำแหน่งที่สมดุล
- รักษาปัญหาต่าง ๆ เช่น หยุดหายใจขณะหลับหรือปวดกราม เพราะหลายคนคิดว่าภาวะการหยุดหายใจขณะหลับอาจจะเกิดจากความเครียดหรือระบบทางเดินหายใจเพียงอย่างเดียวแต่จริง ๆ แล้วอาจจะเกิดจากตำแหน่งกระดูกขากรรไกรก็ได้
การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการรักษาด้วยการผ่าตัดขากรรไกร
หลายคนที่ต้องการจัดฟันแต่ต้องได้รับการผ่าตัดขากรรไกรร่วมด้วยอาจจะไม่ได้เตรียมใจในการผ่าตัด ซึ่งการผ่าตัดขากรรไกรถือเป็นการผ่าตัดใหญ่ที่จะต้องทำการผ่าตัดในห้องปลอดเชื้อ และก่อนที่จะผ่าตัดจะต้องมีการเตรียมตัวเยอะมาก ๆ เพื่อให้การผ่าตัดเป็นไปด้วยความเรียบร้อย ส่วนใหญ่แล้วการเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดขากรรไกรก็เหมือนกับการเตรียมตัวผ่าตัดทั่วไป โดยจะมีเตรียมความพร้อมดังนี้
- ปรึกษาแพทย์และพูดคุยกับทันตแพทย์ที่ทำการรักษาเพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับการผ่าตัดขากรรไกรที่จะเกิดขึ้น เพื่อเตรียมตัวให้ถูกต้องและขอคำแนะนำเกี่ยวกับปัญหาของคุณและตัวเลือกการรักษาที่เหมาะสม
- ทำการตรวจร่างกายเพื่อให้แน่ใจว่าคนไข้มีร่างกายที่สมบูรณ์และพร้อมที่จะผ่าตัด
- แจ้งให้ทันตแพทย์ที่ทำการรักษาให้ทราบเกี่ยวกับประวัติการแพ้ยา โรคประจำตัว หรือปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ที่สามารถมีผลต่อกระบวนการผ่าตัด
- งดการดื่มสุรา โดยทันตแพทย์จะแนะนำให้คนไข้รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และสั่งงดดื่มสุราก่อนการผ่าตัดเป็นเวลา 2-3 วัน เพื่อให้ร่างกายของคุณพร้อมที่จะผ่าตัดและฟื้นตัวหลังการผ่าตัดได้ดีขึ้น
- หยุดการใช้ยาบางชนิด หากคนไข้ใช้ยาในประเภทยารักษาเลือดจริง (blood thinners) อาจต้องหยุดใช้ยาก่อนการผ่าตัดตามคำแนะนำของแพทย์
ข้อดี–ข้อเสีย ของการผ่าตัดขากรรไกร
ข้อดีของผ่าตัดขากรรไกร
- การผ่าตัดสามารถช่วยปรับปรุงการทำงานของกระดูกขากรรไกรที่มีปัญหา เช่น การเคลื่อนไหวที่ไม่สมดุลหรือมีข้อผิดพลาดทางสรีระและการเคลื่อนไหว
- การผ่าตัดขากรรไกรช่วยปรับรูปร่างใบหน้าให้มีความสมดุลและสวยงามมากขึ้น โดยมีผลต่อลักษณะของดวงตา ปาก และจมูก
- ในบางกรณีที่การสรีระมีปัญหา เช่น การหายใจผิดปกติหรือการสรีระที่ไม่เพียงพอ การผ่าตัดขากรรไกรอาจช่วยแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้
- ในบางกรณีที่มีปัญหาการกัดสบที่มากเกินไปหรือไม่สมดุล การผ่าตัดขากรรไกรอาจช่วยปรับปรุงปัญหานี้ได้
ข้อเสียของผ่าตัดขากรรไกร
- การผ่าตัดขากรรไกรเป็นกระบวนการที่มีความเสี่ยงสูง ซึ่งอาจมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ การบาดเจ็บที่รุนแรง หรือปัญหาอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้น
- การฟื้นตัวหลังการผ่าตัดขากรรไกรอาจใช้เวลานาน โดยมีระยะเวลาหลายเดือนหรือแม้กระทั่งปี ในขณะที่ร่างกายกำลังฟื้นตัว ผู้ป่วยอาจต้องเผชิญกับความไม่สะดวกสะบายและปัญหาอื่น ๆ
- ในบางกรณี ผู้รับการผ่าตัดอาจไม่ได้รับผลลัพธ์ที่ตั้งใจหรือคาดหวัง อาจมีการปรับปรุงไม่สมบูรณ์หรือมีปัญหาใหม่เกิดขึ้น
- ในบางกรณี อาจจำเป็นต้องมีการผ่าตัดเพิ่มเติมหลังจากผ่าตัดครั้งแรก เพื่อปรับปรุงผลลัพธ์หรือแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในระหว่างการฟื้นตัว
ค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดขากรรไกรในคลินิกทันตกรรมเท่าไหร่ ?
ส่วนใหญ่แล้วการผ่าตัดขากรรไกรมักจะรักษาร่วมกับการจัดฟัน ทำให้มีค่าใช้จ่ายที่สูงมากกว่าการจัดฟันเพียงอย่างเดียว สำหรับทาง Dio Denta จะประเมินปัญหาของคนไข้ก่อนเพื่อให้คนไข้เข้าใจเกี่ยวกับปัญหาที่เกิดขึ้น และประเมินค่าใช้จ่ายตามความยากง่ายในการรักษา โดยราคาในการรักษาจะเริ่มต้นที่ 100,000 บาท ขึ้นไป สามารถสอบถามที่คลินิกทันตกรรม Dio Denta ได้เลย
คำถามที่พบบ่อย
การผ่าตัดกระดูกขากรรไกรเจ็บหรือไม่ ?
ขึ้นชื่อว่าการผ่าตัดนั้นอาการเจ็บปวดมีอย่างแน่นอน แต่ในขั้นตอนการผ่าตัดคนไข้จะไม่รู้สึกเจ็บปวดเพราะทางทันตแพทย์จะทำการผ่าตัดภายใต้การดมยาสลบทั่วร่าง ทำให้คนไข้ไม่รู้สึกเจ็บปวด และจะรู้สึกหลังจากที่ฟื้นขึ้นมา โดยช่วงแรกจะมีการให้ยาแก้ปวดแก่คนไข้อยู่แล้ว
การผ่าตัดขากรรไกรต้องใช้เวลาในการพักฟื้นกี่วัน ?
อย่างที่เราได้บอกไปในตอนต้น การพักฟื้นอาจจะใช้เวลา 1-2 อาทิตย์ และเริ่มรับประทานอาการที่เคี้ยวได้ในอาทิตย์ที่ 4 เพื่อให้กระดูกขากรรไกรและกรามได้เริ่มทำงาน แต่ก็ควรที่จะระมันระวังในการประทานอาหารและงดทำกิจกรรมต่าง ๆ ไปก่อนในช่วง 1-2 เดือนแรก
ผ่าตัดกระดูกขากรรไกรเพียงอย่างเดียวแบบไม่จัดฟันได้หรือไม่ ?
สามารถทำได้อย่างแน่นอน แต่ในทางทันตกรรมส่วนใหญ่แล้วจะต้องมีการผ่าตัดรวมกับการจัดฟันเพื่อรักษาปัญหาต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกัน ซึ่งจะช่วยปรับปรุงรอยยิ้มให้สวยงามพร้อมกับการทำงานของฟันให้เป็นปกติ
สรุป
การผ่าตัดแก้ไขขากรรไกรเป็นหนึ่งในการรักษาทางทันตกรรมเพื่อแก้ไขการสบผิดปกติอย่างรุนแรงของฟันยื่น ฟันล่าง หรือฟันเปิด และอื่น ๆ มากมาย การผ่าตัดขากรรไกรมีจุดมุ่งหมายเพื่อแก้ปัญหาด้านการใช้งานและความสวยงามของฟันและกราม โดยมักจะมีการจัดฟันร่วมกับการผ่าตัดขากรรไกร โดยก่อนที่จะผ่าตัดทันตแพทย์จัดฟันจะเป็นผู้ประเมินการรักษาและทำการผ่าตัดร่วมกับทันตแพทย์ผ่าตัดช่องปากและขากรรไกร สำหรับคลินิกทันตกรรม Dio Dental เรามีทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในการจัดฟันและผ่าตัดขากรรไกรที่จะช่วยรักษาปัญหาฟันต่าง ๆ ของคนไข้ให้กลับมาสวยงามและใช้งานได้ตามปกติ